Այսօր հաստատվեց. Նիկոլ Փաշինյանը
կմեկնի Միացյալ Նահանգներ՝ հանդիպելու Դոնալդ Թրամփի և Իլհամ Ալիևի հետ: The Washington Post-ը հաղորդել է, որ ԱՄՆ նախագահը «կփորձի
միջնորդել երկու երկրի միջև խաղաղության համաձայնագրի կնքմանը»։
Ուշագրավ է, որ Հայաստանը և Ադրբեջանը մինչ այժմ երկկողմ
հարաբերությունների կարգավորման համար միջնորդների կարիք չեն ունեցել: Մի
քանի միջնորդական փորձեր եղել են Ռուսաստանի, Թուրքիայի, ԵՄ-ի և Իրանի կողմից: ԵՄ
միջնորդությունը բերեց նրան, որ Նիկոլ Փաշինյանը Պրահայում ճանաչեց Ադրբեջանի տարածքային
ամբողջականությունը՝ ներառյալ Արցախը: Ֆրանսիայի միջնորդությունները ոչինչ
չտվեցին, բացի մի քանի կցկտուր հակաադրբեջանական հայտարարություններից: Դրանք Ադրբեջանի
կողմից ուղղակի ծաղրի ենթարկվեցին և արհամարհվեցին, թեև ֆրանսիական ներդրումներն
Ադրբեջանում և երկկողմ առևտևաշրջանառությունը շարունակվում են և աճում: Այսինքն
ֆրանսիական միջնորդությունը զուտ այդ երկրի տնտեսական և քաղաքական շահերը
Ադրբեջանում ամրապնդելու համար էին: Թուրքիայի միջնորդությունը հայ-ադրբեջանական
հարաբերություններում մշտապես բխել է Թուրքիայի եղբայրական Ադրբեջանի շահերից:
Սկզբում դա պայմանավորված էր արցախյան հակամարտության կարգավորմամբ, իսկ 44-օրյա
պատերազմից և Արցախի վերջնական հայաթափումից ու բռնազավթումից հետո՝ Թուրքիայի
քաղաքական ղեկավարության համաթուրանական ծրագրերի իրականացմամբ:
Միայն Ռուսաստանի միջնորդական ջանքերն են մշտապես մերժվել կա՛մ Ադրբեջանի, կա՛մ
Հայաստանի կողմից: Իրենց հակառուսական դրսևորումներում Հայաստանի և Ադրբեջանի
իշխանությունները նրբանկատությամբ աչքի չեն ընկնում: Հայաստանը բոյկոտում է
ՀԱՊԿ-ն, արգելում է ռուսական ազդեցության գործիչների մուտքը, սահմանային
հսկողության անցակետերիվ հեռացնում է ռուս սահմանապահներին և այլ: Ադրբեջանը
բացահայտ օժանդակում է Ուկրաինային՝ Ռուսաստանի դեմ, ամեն առիթով հակառուսական
դեմարշներ է անում տարբեր միջազգային հարթակներում, իսկ այս օրերին ուղղակի բաց
կոնֆլիկտի մեջ է՝ Ռուսաստանում ադրբեջանական հանցավոր խմբավորումների պատճառով:
Հիմա ԱՄՆ հերթն է եկել: Հանուն արդարության՝ սա նորություն չէ, բայց ոչ մի տեսանելի
ազդեցություն դեռևս չի ունեցել: Ամեն ինչ կատարվել է «սողացող» ընթացքով:
Ադրբեջանում թուրքական (իրականում ՆԱՏՕ-ական) զինվորականության ներկայությունը,
Հայաստանում համատեղ զորավարժությունները թույլ են տալիս եզրակացնել, որ Միացյալ
Նահանգները հիմա տարածաշրջանում առարկայական ներկայություն ունեն և դա նրանց
հնարավորություն է տալիս գործնական միջամտություն ունենալ հայ-ադրբեջանական
հարաբերությունների կարգավորման մեջ:
Իսկ Միցյալ Նահանգների ինչի՞ն է դա պետք: Հենց այստեղ է թաքնված խնդրի բուն
բովանդակությունը:
Թրամփին չհաջողվեց արագ կանգնեցնել իր իսկ երկրի կողմից հրահրված
ռուս-ուկրաինական կոնֆլիկտը, որտեղ խայտառակ պարտություն է կրում՝ իր եվրոպական
դաշնակիցների հետ միասին: Նրան չհաջողվեց ծնկի բերել Իրանին՝ իր մյուս դաշնակից
Իսրայելի հետ համագործակցությամբ: Ավելին՝ Իսրայելն այնպիսի վնասներ կրեց 12-օրյա
պատերազմում, որ ծնկաչոք աղերսում էր Թրամփին՝ միջամտել և դադարեցնել ռազմական
գործողությունները: Հիմա Թրամփին «հաղթանակներ» են պետք, որոնք ոչ միայն կբարձրացնեն
նրա վարկանիշն ընտրողների մոտ, այլև խիստ անհրաժեշտ է մեկուսացնել Իրանին՝
հնարավոր նոր պատերազմից առաջ, և Ռուսաստանին դուրս մղել Անդրկովկասից՝ որպեսզի ոչ
միայն չկարողանա օժանդակել Իրանին, այլև ստպված լինի գնալ զինադադարի՝
Ուկրաինայում: Այսինքն այս ամբողջ գործընթացն, իր սուր ծայրով, ուղղված է
Ռուսաստանի և Իրանի դեմ:
Առաջին հայացքից դա Թրամփի և Միացյալ Նահանգների շահն է: Սակայն ցավալին այն է, որ
դրա գործիքն է դառնում Հայաստանը: Ադրբեջանը կորցնելու շատ բան չունի, որովհետև
Նիկոլ Փաշինյանից առանց այդ էլ ամեն ինչ ստացել է կամ ստանում է՝ առանց
դիմադրության: Կորցնողը բացառապես Հայաստանն
ու հայ ժողովուրդն են, որովհետև այն «համաձայնագիրը», որին փորձելու է
միջնորդել Միացյալ Նահանգները, անկասկած ունենալու է «միջանցքային»
տրամաբանություն: Որքան էլ Փաշինյանն ու իր մերձավոր թիմակիցները փորձեն համոզել,
թե դա ոչ մի ազդեցություն չի ունենալու Հայաստանի ինքնիշխանության վրա, դրանք
սոսկ բառեր ու դատարկ ձևակերպումներ են: Հայաստանին պարտադրվելու են այնպիսի ստորացուցիչ
պայմաններ, որից դուրս գալն այլևս անհնար է լինելու: Հայաստանն ու հայ ժողովուրդը ոչ
միայն տարածքային կորուստներ են ունենալու, թեև դա քողարկվելու է «խաղաղության
խաչմերուկ» կամ «Թրամփի կամուրջ» ձևակերպումներով, այլև Հայաստանը դարձնելու են աշխարհաքաղաքական
առևտրի կամ ռազմական բախումների թատերաբեմ՝ նույն Իրանի և Ռուսաստանի դեմ Միացյալ
Նայահանգների և նրա դաշնակիցների համար:
Կարո՞ղ է Փաշինյանը դիմակայել՝ ոչ: Ուզո՞ւմ է՝ ոչ, որովհետև ընտրություններից առաջ նրան գոնե մի թղթի կտոր պետք է լինելու, իբր խաղաղություն է բերել: Օգոստոսի 8-ի եռակողմ
հանդիպումը Հայաստանի համար նոր Պրահա է լինելու, որի հետևանքներն առավել
անդառնալի են լինելու:
