Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն իր վերջին հարցազրույցում ընդգծում
է, որ Հայաստանի տարածքով անցնող «Զանգեզուրի միջանցքը» անհրաժեշտ է ոչ միայն Ադրբեջանի
տնտեսական շահերը ապահովելու համար, այլև տարածաշրջանային տրանսպորտային ու ռազմավարական
կապերն ամրապնդելու համար։
Ալիևը խոսում է տրանզիտային վճարների մասին՝ նշելով, որ Հայաստանը կարող է
բեռների փոխադրմամբ եկամուտ ստանալ։ Միևնույն ժամանակ, նա շեշտում է, որ Ադրբեջանն
ունի փորձ ու կարողություն՝ կառուցել միջանցքը շատ կարճ ժամանակահատվածում, և հեգնանքով
արձանագրում է, որ Հայաստանին մի քանի
տարի է անհրաժեշտ նույն գործընթացի համար։
Ալիևը միջանցքը ներկայացնում է որպես տարածաշրջանային ազդեցության գործիք՝ փորձելով
մտցնել միջազգային դերակատարների ներգրավվածությունը, որպեսզի Հայաստանից անկախ ապահովվի անվտանգությունը և միջանցքի բացումը։ Ադրբեջանն այսպիսով ձգտում է ոչ միայն
տարածաշրջանային, այլև միջազգային քաղաքական լեգիտիմություն ձեռք բերել՝ իր նախաձեռնությունների
համար։
Բացի Ադրբեջանի և մյուս երկրների հարմարավետությունները, պետք է դիտարկել, թե ի՞նչ
է տալու այն Հայաստանին՝ գո՞ւցե սուվերենության զիջման դիմաց որոշակի գումար, որպես
տրանզիտ։ Բայց այստեղ չկա երաշխիք, թե ինչքան ժամանակ գերտերությունները պատրաստ կլինեն
վճարել Հայաստանին։ Ինչպե՞ս է լուծվելու ՀՀ բնակիչների անվտանգության հարցը այդ տարածքնեում։
Արդյո՞ք մի երկրի ղեկավար, որ հայտարարում
էր, թե ադրբեջանցին այդ ճանապարհին հայ սահմապաի պետք է չհանդիպի՝ կհամաձայնի բեռների
և անձանց ստուգմանը։ «Զանգեզուրի միջանցքի» բացումը Հայաստանի համար ենթադրում է անվտանգության
նոր մարտահրավերներ, հատկապես Սյունիքի և հարակից շրջանների նկատմամբ վերահսկողության
տեսանկյունից։ Արդյո՞ք այդ ճանապարհը դիտարկման տակ չի պահի Սյունիքի մարտական հենակետերը:
Իսկ խնդիրների դեպքում ո՞վ է լինելու ՀՀ անվտանգության երաշխավորը՝ նախաստորագրված
փաստաթղթում այդ մասին ակնարկ նույնիսկ չկա։ Իսկ վարչապետը, օրերս դիվանագետների հետ
հանդիպման ժամանակ, հայտարարեց, որ պարզապես պետք է վստահել Ադրբեջանին։
Միջանցքի բացումը կարող
է փոփոխել տարածաշրջանային ուժերի հավասարակշռությունը, մասնավորապես Ռուսաստանի դերի
նվազեցումը ո՛չ Հայաստանի, ոչ՛ Ադրբեջանի համար դրական ազդեցություն չի թողնելու։ Եթե
հաշվի չառնվեն բոլոր կողմերի շահերն ու անվտանգության երաշխիքները, ապա խաղաղության
մասին կարելի է մոռանալ։ Եթե մի բան թշնամի երկրների երազանքն է, արդյո՞ք այն կարող
է բխել ՀՀ շահերից։ ՀՀ իշխանությունն այս հարցի պատասխանը տալիս է «աներաշխիք խաղաղութույն»
ձևակերպմամբ, իսկ ՀՀ բնակչությունն իրապե՞ս դա է ցանկանում։
